Ubadku waa hadayadda/hibada ugu qaalisan ee rabbigeen ku
galado aadamaha. Waa hadayadda ugu wanaagsan ee ibnu aadamku helo nolosha ka dib.
Waa hadayadda ay tahay in aynu Rabbigeen ugu mahdnaqno inagunna ku aqbalno
farxad iyo rayn rayn. Eebbeheen isaga oo taas ka hadalay waa inoogu
galadsheegtay oo waxa uu yidhi. Qofka uu doono waxa uu siiyaaa hablo(dheddig)ka
uu doona waxa uusiyaa wiilal, ka uu doono waa iskugu daraa ka uu doonan waxa uu
ka dhigaa ma dhalays mase goblin.
Ubadku waa sidii iniin carrada hoosteeda lagu aasay amase
lagu riday oo ubaahan ilaalin, waraabin iyo daryeel si berrito looga helo maxasuul
wanaagsan. Iniin kastaba waxa la intifaacsadaa oo maxasuul wanaagsan laga helaa
haddab inta la daryeelo ee la ilaaliyo.
Ilmuhu maalinta uu dhasho ilaa inta uu yeelanayo garaad
ku filan waxa uu innooga baahan yahay in aynu u noqon hage iyo hogol tusaale,
haddii aynu ubadkeenna u noqon wayno jiheeyayaal u jiheeya jihada aynu rabno
waxa ay helayaan dad jiheeya oo u jiita dhanka ay rabaan.
Qalbiga ilmuhu waa
xaashi cad oo sida birlabta ugu dhagata hadba wixii loo sheego xumo iyo samo
waxa ay yihiinba. Waa darbi cad oo qabsada hadba midbka lagu rinjiyeeyo. Waa
canjalada qabta hadba wixii lagu duubo ayna adag tahay in dib loo tirtiraa.
Hooyo/aabbe/ walaalo amase adeero canjaladaa, bayaadkaas
iyo darbigaas oo nadiif ahiba gacantaada ayey ku jiraan. Noqo qofka ugu horeeya ee ilmihiisa jiheeya,
hagga ee ku hanuuniya jidka toosan, dhabada saxda iyo dariiqa wanaagsan.
Sababaha ugu waaweyn ee loo guursado ayey ka mid tahay in
Rabbi kugu arsaaqo ubad wanaagsan oo if
iyo akhiiraba ku anfaca. Ka hor ilmaahaagu inta aanu ifka iman ayaa
lagaa rabaa inaad ka fikirtid nooca ilmaha ad rabatid inaad adduunka u soo
hayaamisid.
- Qaarbadan ayaa jira oo maanta joogitankoodu ifka culays ku yahay, waxtar ay la yimaadeen iska daayo waxyeelo ayey soo kordhiyeen.
Samayso jaantus, ka fikir nooca ilmaha aad rabtid, ma mid
dhiblow ah oo dad iyo duunyab dhiba ayaad rabtaa mise mid naxariis badan oo halka
uu maraba duco ka kasbada ayaad rabtaa inaad dhasho amase barbaariso?. Go’aanka
adiga ayaa iska leh. Ogow laantu inta ay yar tahay ayaa la toosin karaa laakin
marka ay waynaato in la jabiyo amase la gooyo ayuunbaa la awoodaa.
Cidna inooga baahi badan in aynnu helno ubad habdhaqan
wanaagsan, waayo ubadka maantu waa waalidkii, madaxdii, macalimiintii iyo
mustaqablkii berrito. Ilmahu intaas
aynnu soo sheegnay mid ka ayuun buu noqonayaa berrito. Bal suuree xaalka macallin aan qudhiiso helin barbarin iyo
tarbiyada wanaagsana marka lagu aamin
ubax ee la yidhaa wax bar oo barbaari? Sow biyo col dhaanshay maaha!. Waa side
marka mid aan anshax iyo asluubta lagu barbarin, lagu ababin xaqdhawrka dadka kale,la barin
naxariista loona sheegin in ay ceebtahay
in uu qaato wax aanu lahayn laga dhigo masuul amase madaxweyne. Maxaa laga
sugaa? Kii aad soo gaadh dhac, kuwa kasoo horjeedsada dil.
Bal u fiirso dhammaan hogaamiyayaasha laga qayliyey
gaystayna xasuuqyadii ugu badnaa ee adduunka ka dhaca waxa aad loo dhaliilay
barbaarintoodii hore. Waxa la ogaaday in yaraantoodii ay ku noolayeen nolol aad
u qalafsan marnabana aanay helin cid u naxariisata iyo cid wanaaga ku
barbaarisatoona.
Sida ay calooshu ceeshaka ugu baahan tahay, maskaxeedun
hawada oksajiinta ugu baahan tahay
ayuu ubadkeenu tarbiyad iyo barbarin
wanaagsan ugu baahan yahay. Ubadkeennu waa cad lag dheegay lafah dhabarkeena
iyo dheehaha sinnaha jidhkeen, waa waxa ugu qiimaha badan ee aynnu haysano haddii
daryeelkooda iyo ilaalintooda inoo noqon waydo ahmiyada kowaad maxaa kale ee
aynu daryeeli doonnaa?
Ubadkeenna oo aynu si waangsan u barbaarinaa waa nafteen
oo aynnu u hiilinay garab istaaganay, cadowgan ka jirnay waayo berrito waa kuwa
ina daryeeli doona waa kuwa in ilaalin doona waana kuwa mustaqbalka iyo aayaha
u noqon doona ummaddeenna.
Ubadku maaha uun kuwa aynnu dhalanay ee aynu hooyo iyo aabbo u nahay ee waa ilmo kasta oo
agteena jooga. Waxa ay noqon karaan kuwa aynu barayaasha u nahay waxa ay noqon karaan kuwa aynu deriska
nahay, waxa ay noqon karaan kuwa la ciyaar ubadka aynnu waalidka u nahay.waxa ay noqon karaan kuwa aad
dariiqa ku aragto iyaga oo waxa xun samaynaya deetan inta aad u yeedho si naxariisleh ula hadasho kana waaniso waxa
uu samayno tustana in uu qalad yahay, kalana dardaaranto in aanay mardambe
sidaas oo kale u dhaqmin.
Barbaarrinta ubadku waa masuuliyad saran qof kasta oo
bulshada ka mid ah, waa xil ay tahay in aynu nafaheena kula xisaabtan oo aanay
cidna inaga xisaabin. Balse waxa aad ogaataa in qof isagu barbaarsan, oo
wanaaga iyo xumuhu u kala cad yihiin soo
saari karo ilmo wanaagsan ayna iska iska yar tahay waxa aynu ka sugno qof isaga
qudhiisu u baahan barbarin iyo tarbiyadayn.
Hallkan waxa innooga bilaabmi doon maqaalo taxane ah oo
aanu kaga hadli doono barbaarinta iyo kaalingalinta ubadka.
Naxariistu waa wax aad u qiimo badan waxan ay ka mid
tahay waxyaabah uu alle ummadda islaamka faray ku dhaqankeeda. Ubadka in aynnu
u naxariisano, oo qalbigooda ilaalinaa waa arrin ahmiyad weyn leh. Qalad yar oo ilmuhu gaysto in ciqaab adag loo
mariyaan waa gaf weyn oo ilmaha laga agalay.
Caano yar oo daadatay, ayaa inta aad cadho cirkaa marto
aad u ciqaabtay ilmihii yaraa. Caanihii
ma ku soo noqodeen, garaaci iyo jidhdilkii aad ilamah u gaystay dib ma so
celiyeen caanihii daatay?. Garaaco mustaqablka ma ka joojin doonaa in ilmaha yari
caano qubo amase uu ku dhaqmo nooc kale oo basar xumo ah?
İlaalinta maskaxada, miyirka iyo jidhka ilmuhu waa
waajib. İlmah aad qalqaalinimo ku aragto marnaba ha isku dayin inaad suun iyo garaac
ku edbiso, ogowna hooyo edinta dhabta ahi waa adiga oo si miyir ah ilmaaha waxa
ugu sheega.
2 2. Dhisida Garaadka İlmaha.
Garaadku waa uu
koraa waana uu kobacaa. Garaadka iyo garashad laguma koriya oo kaliya in dugsiga la aado ee waxa
lagu koriyaa qaaba kale duwan. Fiiro gaar ah u lahow ilmahaaga xilliga uu ku
jiro kobaca kula daadal inaad ka caawiso waxyaabah uu xiiseeyo. Marnaba ha hor
istaagin wixii uu rabo in uu barto amase uu ku riyood in uu noqodo. İlmo
kastaaba waxa uu ku dhashaa isaga oo garaad badan, maskax fiican oo koraysan
leh. Carruurtu waxa ay dhashaan iyaga oo ka madhan cabsida, waxa ay jecel
yihiin in ay ciyaaraan iyaga oo aan ka cabsanayn waxa lagu odhan doonaa amase
dadka ayaa wax kaa sheegi. Cabsidu waa gadhwadeenka guuldarrada, waa horjoogaha
horumarka nafta sidaas oo ay tahay cabsida waxa carruurta ku abuuraa waa
innaga. Waxa aynu ku cabsi galinaa talaabo kasta oo uu qaado innaga oo leh waad
dhici, waad kufi iyo waad jabi. Waxaynu cabsida ku abuurnaa innaga oo leh waad
guuldaraysani, ma qaban kartid, ma samayn kartid iyo meel ma gaadhi
kartid.
Sinaba ilamaha ha ugu odhan ereyo xun xun oo dhawaac soo
gaadhsiin kara garaadkiisa iyo garashadiisa. Ha ku odhanin doqon, damiin, nacas
iyo qof aan waxba qabsan karin aad tahay. U sheeg in uuu yahay fariid, qof
awood leh oo wax walba qaban kara.Noqo halka uu ku soo laabto ee uu garabka iyo
gaasihanka ka helo marka ay guuldarro yari soo food saarto.
Ha noqonin qof niyad jabiya awoodiisana yaraysta.
u soo gad waxyaabah uu jecelyahay in uu ku ciyaaro, una
ogolow in uu helo wakhti uu ku ciyaaro, ha ka horr istaagin haddii uu ku yidhaa waxbaan
samaynaa ilaa in ay waxaasi yihiin wax khatar ah oo noloshiisa galaafan kara
mooyee.
Ciyaar ah aad ku ciyaarsiinayso ha noqodaan
qaar mustaqbalka ilmaha wax ka anfacaya.
3. Kobcinta Xidhiidhka
U Dhexeeya İlmaha İyo Waalidka
La sheekayso, wakhti la qaado oo la saaxiib ilmahaaga.
Soomalidu waxa ay leedahay dhaqan ah in aanay carruurta la sheekaysan, in aanay ka waraysan wixii
maanta ay la soo kolmeen. Tani wax ay meesha ka saarta isku soo dhawaanshii
ilmaha iyo walidkii ka dhaxaysay, waxa ay ka dhigtaa kuwo aan is xog waraysan
karin. İlmuhu waxa uu samaystaa saaxibo oo sirtiisa ku kaydsado, talana ka
raadsado. La sheekayso, la noqo saaxiib
taas ayaa ah qaab kugu waangsan ee aad ku ogaan karto wax kasta oo kusoo
kordha nolosha ilmahaga gaar ahaan marka uu ku dhow yahay xilliga qaangaadhka. Ogown saaxiibtinnimadu
waa wax la soo dhiso yaraantee maha wax hal mar la helee.
NB: xuquuqda sawirka koriye iskama laha. haddii ay jirto cid aan raali ka ahayni waannu ka saari doonaa.
No comments:
Post a Comment